Zespół Socjologii i Psychologii Organizacji IS US, Szczeciński Oddział PTS,

Dom Skandynawski w Szczecinie oraz Polskie Towarzystwo Estetyczne

zapraszają do udziału w

Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej:

Sztuka publiczna wokół problematyki Innego/Obcego

17 października 2023, Szczecin

Kategoria obcości rysuje się szczególnie mocno w momencie wyzwalania się różnorodnych emocji, takich jak niezrozumiałość, dziwaczność, niepokój, śmieszność, strach czy poczucie zagrożenia. Obcość przede wszystkim wiąże się z obcym pochodzeniem, przy czym „obcy”, jak pisał Simmel, to jednocześnie pewna kategoria ludzi o charakterze ogólnym. Odmienność Obcych postrzegana jest przez pryzmat gorszego życia, deprywacji potrzeb czy dziwactwa, a postawy wobec Obcych/Innych w znacznym stopniu determinowane są przez funkcjonujące w świadomości społecznej stereotypy.

Z Obcymi/Innymi we współczesnym świecie stykamy się coraz częściej. W drugiej dekadzie XXI wieku skala migracji i uchodźstwa ma charakter globalny. Według raportu UNHCR do maja 2022 roku ponad 100 milionów ludzi na całym świecie zostało przymusowo przesiedlonych w wyniku wojen, konfliktów, przemocy, prześladowań i łamania praw człowieka. Do tego trzeba dodać rzeszę uciekających przed biedą, głodem i klęskami żywiołowymi. Jako Inni postrzegane są też różnorodne mniejszości społeczne i osoby funkcjonujące na pograniczu, czy wręcz poza normami społecznymi.

Obcość ma charakter stanu, nie zaś procesu, a podejmowane wobec niej zachowania mogą przyjąć formę przeciwdziałania, neutralności lub podtrzymywania. O ile marginalizacja i wykluczenie dotyczą zbiorowości wyodrębnionych głównie ze względu na status ekonomiczny, o tyle Obcość odnosi się przede wszystkim do zbiorowości wyodrębnionych ze względu na status etniczno-narodowy lub religijny. Marginalizowanych i Obcych łączy przede wszystkim brak pełnej integracji z danym społeczeństwem, narażenie na negatywne zachowania z jego strony oraz podobieństwo wybranych aktywności na rzecz przeciwdziałania obu zjawiskom.

Temat Innych/Obcych jest w różny sposób podejmowany na gruncie sztuki. Wiele niepokojących zjawisk przyjmujących postać problemów społecznych zostaje

przetransformowanych na język sztuki publicznej. Jednym z jej podstawowych celów jest nadanie publicznego głosu „Innym” i „Obcym” – grupom wykluczonym i zmarginalizowanym, migrantom, uchodźcom oraz formułowanie zagadnień, które wywołują społeczną debatę. W tym przypadku sama charakterystyka dzieła nadaje mu status sztuki publicznej. Powstają zatem ważne z punktu widzenia nie tylko funkcji artystycznych, lecz także społecznych, prace na temat biedy, bezrobocia, przemocy, uzależnień, emigracji i uchodźstwa czy dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne i wielu innych ważnych społecznie kwestii. Artyści starają się przy tym przyjąć różne perspektywy i role: świadka, reportera, terapeuty, gościa, trenera, krytyka.

W ramach proponowanej konferencji pragniemy poddać refleksji rolę sztuki w kontekście problematyki Inności/Obcości? Czy głos artystów jest słyszalny? Czy ich praca jest widzialna? Jaki wpływ może mieć sztuka na zmianę postrzegania Innych/Obcych? Czy działania artystów w tym temacie mają użyteczny wymiar? Interesują nas również inne pokrewne zagadnienia. Jesteśmy otwarci na wystąpienia przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych i praktyków – artystów, kuratorów i organizatorów sztuki.

Proponowane szczegółowe zagadnienia:

• sztuka publiczna wobec globalnych migracji, uchodźstwa i marginalizacji
• wątki wielokulturowości w sztuce
• wrogość/gościnność/inność jako tematy działań artystycznych
• edukacyjna funkcja sztuki w kontekście problematyki Innego/Obcego
• formy, rodzaje i metody pracy artystycznej z uchodźcami
• problemy etyczne w pracy artystycznej z Innymi/Obcymi
• protest artystyczny i artywizm wobec problemu uchodźstwa i marginalizacji społecznej
• skuteczność i użyteczność sztuki w kontekście sytuacji Innych/Obcych
• arteterapia w pracy z Innymi/Obcymi
• role społeczne artystów w działaniach artystycznych z Innymi/Obcymi
• nowe życie w nowej przestrzeni – losy migrantów.